Έλεγε ο Γέροντας:
Η θρησκεία μας είναι η θρησκεία των θρησκειών, η εξ αποκαλύψεως, η πραγματική, η αληθινή θρησκεία. Οι άλλες θρησκείες είναι ανθρώπινες, κούφιες. Δεν γνωρίζουν το μεγαλείο του Τριαδικού Θεού. Δεν γνωρίζουν ότι ο σκοπός μας, ο προορισμός μας, είναι να γίνομε θεοί κατά χάριν, να ομοιωθούμε με τον Θεό τον Τριαδικό, να γίνομε ένα με Εκείνον και μεταξύ μας. Αυτά οι άλλες θρησκείες δεν τα γνωρίζουν. Ο απώτερος σκοπός της θρησκείας μας είναι το “ἵνα ὦσιν ἕν”. Εκεί ολοκληρώνεται το έργο τού Χριστού. Η θρησκεία μας είναι αγάπη, είναι έρωτας, είναι ενθουσιασμός, είναι τρέλα, είνα λαχτάρα του Θείου. Είναι μέσα μας όλα αυτά. Είναι απαίτηση της ψυχής μας η απόκτησή τους.
Για πολλούς, όμως, η θρησκεία είναι ένας αγώνας, μία αγωνία κι ένα άγχος. Γι’ αυτό πολλούς από τους “θρήσκους” τούς θεωρούνε δυστυχισμένους, γιατί βλέπουνε σε τι χάλια βρίσκονται. Κι έτσι είναι πράγματι. Γιατί αν δεν καταλάβει κανείς το βάθος της θρησκείας και δεν τη ζήσει, η θρησκεία καταντάει αρρώστια και μάλιστα φοβερή. Τόσο φοβερή, που ο άνθρωπος χάνει τον έλεγχο τών πράξεών του, γίνεται άβουλος και ανίσχυρος, έχει αγωνία και άγχος και φέρεται υπό του κακού πνεύματος. Κάνει μετάνοιες, κλαίει, φωνάζει, ταπεινώνεται τάχα, κι όλη αυτή η ταπείνωση είναι μια σατανική ενέργεια. Ορισμένοι τέτοιοι άνθρωποι ζούνε τη θρησκεία σαν ένα είδος κολάσεως. Μέσα στην εκκλησία κάνουν μετάνοιες, σταυρούς, λένε “είμαστε αμαρτωλοί, ανάξιοι”, και μόλις βγούνε έξω, αρχίζουν να βλασφημάνε τα θεία, όταν κάποιος λιγο τους ενοχλήσει. Φαίνεται καθαρά ότι υπάρχει στο μέσον δαιμόνιο.
Στην πραγματικότητα, η χριστιανική θρησκεία μεταβάλλει τον άνθρωπο και τον θεραπεύει. Η κυριότερη, όμως, προϋπόθεση, για να αντιληφθεί και να διακρίνει ο άνθρωπος την αλήθεια, είναι η ταπείνωση. Ο εγωισμός σκοτίζει το νου τού ανθρώπου, τον μπερδεύει, τον οδηγεί στην πλάνη, στην αίρεση. Είναι σπουδαίο να κατανοήσει ο άνθρωπος την αλήθεια.
Παλαιά οι άνθρωποι, που ήταν σε μία κατάσταση πρωτόγνορη, γεν είχαν ούτε σπίτια ούτε τίποτα. Μπαίνανε μες στις σπηλιές χωρίς παράθυρα, κλείνανε και την είσοδο μπροστά με πέτρες και με κλαδιά, ώστε να μην μπαίνει ο αέρας. Δεν καταλάβαιναν ότι έξω υπάρχει η ζωή, το οξυγόνο. Μες στη σπηλιά ο άνθρωπος φθείρεται, αρρωσταίνει, καταστρέφεται, ενώ έξω ζωογονείται. Μπορείς να καταλάβεις την αλήθεια; Τότε είσαι στον ήλιο, στο φως, βλέπεις όλα τα μεγαλεία· αλλιώς είσαι σε μια σπηλιά σκοτεινή. Φως και σκότος. Ποιό είναι το πιο καλό; Να είσαι πράος, ταπεινός, ήσυχος, να έχεις μέσα σου αγάπη ή να είσαι νευρικός, στενόχωρος, να διαπληκτίζεσαι με τους πάντες; Ασφαλώς το ανώτερο είναι η αγάπη. Η θρησκεία μας έχει όλα αυτά τα καλά και είναι η αληθεια. Όμως πολλοί πάνε σε κάτι άλλο.
Όσοι αρνούνται αυτή την αλήθεια, είναι άρρωστοι ψυχικά. Είναι σαν τα άρρωστα παιδιά, που, επειδή τούς έλειψαν οι γονείς ή χώρισαν ή μάλωσαν, έγιναν απροσάρμοστα. Και στις αιρέσεις πάνε όλοι οι μπερδεμένοι. Μπερδεμένα παιδιά μπερδεμένων γονέων. Όμως όλοι αυτοί οι μπερδεμένοι και απροσάρμοστοι έχουν ένα σθένος και μία επιμονή και κατορθώνουν πολλά πράγματα. Υποτάσσουν τούς νορμάλ και τους ήσυχους ανθρώπους, διότι επηρεάζουν κι άλλους ομοίους τους και υπερτερούν και στον κόσμο, γιατί αυτοί είναι πιο πολλοί και βρίσκουν οπαδούς. Υπάρχουν κι άλλοι, που, ενώ δεν αρνούνται την αλήθεια, εν τούτοις είναι μπερδεμένοι και άρρωστοι ψυχικά.
Η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά. Το μπέρδεμα δε φεύγει με τίποτα. Μόνο με το φως τού Χριστού γίνεται το ξεμπέρδεμα. Τηνν πρώτη κίνηση την κάνει ο Χριστός. “Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες…”. Μετά εμείς οι άνθρωποι αποδεχόμαστε αυτό το φως με την αγαθή μας προαίρεση, που την εκφράζομε με την αγάπη μας απέναντι Του, με την προσευχή, με την συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας, με τα μυστήρια.
Πολλές φορές ούτε ο κόπος, ούτε οι μετάνοιες, ούτε οι σταυροί προσελκύουν την χάρι. Υπάρχουν μυστικά. Το ουσιαστικότερο είναι να φεύγεις από τον τύπο και να πηγαίνεις στην ουσία. Ό,τι γίνεται, να γίνεται από αγάπη.
Η αγάπη εννοεί πάντα να κάνει θυσίες. Σε ότι κάνεις αγγαρεία, κλωτσάει η ψυσή, αντιδρά. Η αγάπη ελκύει τη χάρι του Θεού. Όταν έλθει η χάρις, έρχονται τα χαρίσματα τού Αγίου Πνεύματος. “Ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια”. Αυτά είναι που πρέπει να έχει μία υγιής ψυχή ἐν Χριστῷ.
Ο άνθρωπος με τον Χριστό γίνεται χαριτωμένος και ζει έτσι πάνω από το κακό. Το κακό γι’ αυτόν δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο το αγαθό, ο Θεός. Δεν μπορεί να υπάρχει το κακό. Δηλαδή, εφόσον έχει το φως, δεν μπορεί να έχει σκοτάδι. Ούτε μπορεί να τον καταλάβει το σκοτάδι, διότι έχει το φως.
[Βίος και Λόγοι Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Ιερά Μονή Χρυσοπηγής, Χανιά 2003, σελ. 210]