Ο Γέροντας πάντοτε έδινε προτεραιότητα στην ασθένεια της ψυχής, άσχετα αν η ασθένεια τού σώματος ήταν σοβαρή. Πολλοί ασθενείς επισκέπτες τού ζητούσαν πιεστικά να προσευχηθεί μόνο για την ίαση της σωματικής ασθένειάς τους. Δεν μπορούσαν να την υπομεινουν. Νόμιζαν ότι η παράταση τής σωματικής τους ασθένειας θα κλονίσει την πίστη τους στον Χριστό και θα τους οδηγήσει τελικά στην ασθένεια τής ψυχής.

Κατά τον Γέροντα συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο: Η ανεπίγνωστη ασθένεια τής ψυχής τους, η αμαρτία, τους έκλεινε τα μάτια και δεν έβλεπαν το υψηλό παιδαγωγικό νόημα τής σωματικής τους ασθένειας, που επέτρεπε η αγάπη τού Θεού. Ο Γέροντας ήξερε ότι, αν προσευχόταν μόνο για τη σωματική τους ίαση, δε θα τους βοηθούσε, διότι ουσιαστικά θα έμεναν ανίατοι. Πάντα προσπαθούσε να συνδέσει τη σωματική τους θεραπεία με την ψυχική τους ίαση.

Ένας χριστιανός ψυχίατρος ακούσθηκε να λέει σε μια θρησκευτική συνάθροιση: “Εγώ, ως ψυχίατρος, δεν είμαι ιατρός της ψυχής τού ανθρώπου, αλλά τού νευρικού του συστήματος. Και κυριολεκτούσε. Ψυχασθενής είναι μόνο ο αμετανόητος αμαρτωλός, διότι η ψυχή ασθενεί, μόνο όταν αμαρτάνει χωρίς να μετανοεί. Ιατρός της ψυχής είναι μόνο ο Χριστός. Και, κατά χάριν Χριστού, ο άγιος που, γνωριζοντας την ψυχή, έχει αποκτήσει αυτογνωσία και ετερογνωσία. Ο μη άγιος, ο εμπαθής, που αγνοεί την ψυχή, τη δική του και των άλλων, πώς μπορεί να γίνει ιατρός της ψυχής; Ο Χριστός και, κατά χάριν Χριστού, ο άγιος, αφού μπορεί και πραγματοποιεί το δυσκολότερο, τη θεραπεία της ψυχής, μπορεί και πραγματοποιεί και το “ευκολώτερον”, τη θεραπεία του σώματος, όταν η δεύτερη βοηθά την πρώτη.”.

Οι σωματικές ασθένειες εξυπηρετούν πολλούς και ποικίλους σκοπούς της υπέρλογης αγάπης του Θεού. Θυμίζει δεισιδαιμονία η απλουστευτική αντίληψη, ότι οι σωματικά ασθενείς τιμωρούνται από τον Θεό για τις αμαρτίες τους και οι σωματικά υγιείς, αμείβονται από τον Θεό για την αρετή τους. Στην πραγματικότητα, μπορεί να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, όπως με πολλούς αγίους, που ασθενούν σωματικά ισοβίως, και με πολλούς αμετανόητους αμαρτωλούς, που υγιαίνουν σωματικά ισοβίως.

Βέβαια, κανείς δεν αμφισβητεί, ότι μια ταραγμένη, από αμαρτωλά πάθη, ψυχή αποτελεί γόνιμο έδαφος για την εκβλάστηση και ανάπτυξη πολλών σωματικών ασθενειών, και αντιθέτως· μια γαλήνια, από θεία κατάνυξη, ψυχή, δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για τη θεραπεία των ασθενειών αυτών και την άνθηση της σωματικής υγεία. Όμως, οι συγκεκριμένες διακυμάνσεις της σωματικής υγεία και ασθενείς κάθε ανθρώπου, σε τελευταία ανάλυση, αποτελούν μυστική έκφραση της παιδαγωγίας του Θεού, που μόνο Εκείνος και οι άγιοί Του γνωρίζουν.

[Κ. Γιαννιτσιώτη, Κοντά στο Γέροντα Πορφύριο, Αθήναι 1995, σελ. 206-8]